Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişinin sürekli tekrar eden düşüncelere sahip olması nedeniyle rahatlamak amacıyla sürekli tekrar eden davranışlarda bulunması durumudur. Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler, kontrol edemedikleri düşünce ve korkuları saplantı halinde yaşarlar. Bu da kendileri ve çevresindekiler için rahatsız edici olabilir. Bu düşüncelerin yarattığı gerginlik ve kaygı, tekrar eden davranışların zorunlu hale gelmesine yol açar. Obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalar/danışanlar tüm bu zorunluluk ve takıntılı düşünceleri önlemek için bunları bir rutin haline getirir.
İçindekiler
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Sebepleri
Obsesif kompulsif bozukluğa neyin tam olarak neden olduğu anlaşılamamıştır. Fakat araştırmalar biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin Obsesif Kompulsif Bozuklukla ilişkili olabileceğini göstermiştir. OKB’li hastaların/danışanların anne babalarında ve diğer birinci derece akrabalarında OKB’nin sık olarak görülmesi hastalığın genetik olabileceğini düşündürmektedir. Beyin üzerinde yapılan araştırmalarda özellikle beynin içerisindeki sinirsel iletimde rolü olan serotoninin işlevlerinde bozukluk saptanmıştır. Bunlar da Obsesif Kompulsif Bozukluğun nedeni olarak araştırılmasına yol açmıştır. Çocukluk çağı travmalarına (örneğin, cinsel istismar) maruz kalanlarda ileri yaşamlarında önemli bir stres yaşantısı ardından OKB ortaya çıkabilmektedir. Erken çocukluk dönemlerinin OKB gelişiminde önemli rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca kişilik yapısı olarak kuralcı, titiz, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan kişiler OKB’ye daha yatkın olabilmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Obsesif kompulsif bozukluk, hem saplantıyı hem kişinin kendini zorlamasını barındırır. Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler, takıntılı düşünceleri olduğunda endişelerini kontrol altına almaya yardımcı olacak kurallar oluşturabilir. Ancak kontrol çabaları genelde düzeltmek istedikleri sorunla gerçekçi bir şekilde ilişkili değildir. Obsesif kompulsif bozukluk gençlik veya erken yetişkinlik yıllarında başlar ve semptomlar hayat boyunca değişim gösterebilir. Obsesif kompulsif bozukluğun belirtileri ise şöyle sıralanabilir:
Kirlenme korkusu, düzenli ve simetrik olma, başkalarının dokunduğu nesnelere dokunamamak, el sıkışmaktan rahatsızlık duyma, sürekli el yıkama, aşırı temizlik takıntısı, sürekli duş alma isteği, bir şeyleri sayma, bir kelimeyi içten içe tekrarlamak, kapalı olduğundan emin olmak için ocağı vs. tekrar tekrar kontrol etmek.
Obsesyon
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler ve kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler. Ayrıca yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar.
Kompulsiyon
Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
Obsesyon ve kompulsiyonlar toplumdan topluma, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir. Ülkemizde ve tüm dünya toplumlarında en sık görülen obsesyon ve kompulsiyon türleri aşağıda örneklerle sıralanmıştır.
1. Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
Bu örneklerde kişilerin bedenlerine ve elbiselerine değişik maddelerin bulaşacağı düşüncesi bulaş obsesyonudur. Ortaya çıkan sıkıntıyı gidermek için temizlik ve yıkanma davranışları yapmaları ise kompulsiyonu oluşturmaktadır.
2. Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu
En sık görülen obsesyon ve kompulsiyonlardandır. Kişi gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden kuşku duymaktadır. Ayrıca, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duymaktadır (Kuşku obsesyonu). Bundan dolayı emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar (Kontrol kompulsiyonu). Bu kuşku ve kontroller yaşamın birçok alanında kendini gösterebilirler.
3. Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Zaman zaman Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan hastalarda/danışanlarda kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde, cinsel içerikli obsesyonlar bulunur.
4. Dini İçerikli Obsesyonlar
Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülen bir obsesyon türüdür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
5. Simetri/Düzen Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Simetri gereksinimi ve düzen takıntıları da sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri gereksinimi ve düzenlilik hakimdir.
6. Dokunma Kompulsiyonları
Bazı zamanlarda OKB’si olan hastalar/danışanlar bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri eşyalara dokunma gereksinimi duyarlar.
7. Sayma Kompulsiyonları
Bazı Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan hastalar/danışanlar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
8. Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonları
Sık görülen kompulsiyon türüdür. Kişi “ileride gerekli olabilir” şeklinde bir düşünce ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir/saklayabilir.
Bu tür inanışlar günlük yaşam aktivitelerini engelleyecek ya da günlük işlevlerimizi kısıtlayacak kadar sık ve yoğun ise o zaman hastalık düzeyinde değerlendirilebilir.
Ayrıca hastalarda başkalarına zarar vereceği, elinde olmadan saldırgan davranışlarda bulunacağı şeklinde obsesyonlar da oluşabilmektedir.
Bazen hastalarda elinde olmadan başkalarına rahatsızlık ya da zarar vereceği, ağzından hoş karşılanmayacak nitelikte sözcükler kaçıracağı, yanındaki insanlara elinde olmadan zarar vereceği şeklinde obsesyonlar olabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk tedavi edilmediğinde kendiliğinden iyileşmeyeceği için tedavi şarttır. Tedavide Davranış Terapisi/Bilişsel ve Davranışçı Terapiler ve ilaç tedavisi yöntemleri uygulanır.
1. Davranış Terapisi
Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan kişilerde sıklıkla görülen abartılı ve takıntılı düşünceleri azaltmaya yönelik tedavi yöntemidir. Kişiye, zorlayıcı davranışlarda bulunmadan kaygı yaratan inançlarıyla yüzleşmeleri konusunda yardımcı olmak amaçlanır.
2. İlaç Tedavisi
Özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar OKB tedavisinde oldukça yaralı olmaktadır. Serotonin Geri Alım Engelleyiciler adı verilen bu ilaçlar OKB tedavisinde yaygın ve başarılı şekilde kullanılmaktadır.
Melius Psikoloji Merkezinde Obsesif Kompulsif Bozukluk şikayetleriyle başvuran danışanlar için de uzmanlarımız kişiye özel ayrıntılı değerlendirmelerini yaptıktan sonra yine kişiye özel bilimsel kanıt temelli yaklaşımlarla danışanlarımıza ruh sağlığı hizmeti sunmaktayız. Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtileri gösteren danışanlarımıza uzmanlarımızın aracılığıyla etkili bir biçimde yardımcı olabilmek için sizleri Melius Psikoloji Merkezimize bekliyoruz.
Sağlıklı günler dileriz…
Sosyal Medya Hesaplarımız
.
