Sosyal ortamlarda çekindiğiniz, utandığınız, gerildiğiniz, fiziksel değişiklikler gösterdiğiniz durumlar olur mu? İnsanların sizi izlediğini ya da değerlendirdiğini düşündüğünüz olur mu?
Sosyal anksiyete bozukluğu, sosyal ortamlarda başka insanlar tarafından incelenmekten, değerlendirilmekten ve yargılanmaktan duyulan kaygıdır. Bazı sosyal ortamlar hemen hemen herkeste bir miktar kaygı yaratabilir. Özellikle yeni bir ortama dâhil olma ve yeni biriyle tanışmak kaygı yaratmaktadır ve bu normaldir. Sosyal anksiyete bozukluğu bu durumdan farklıdır. Sosyal anksiyete bozukluğunda kişinin hissettiği korku ve kaygı durumudur. Sosyal anksiyete kişinin kaygı ve korku duyabileceği olaylardan kaçmasına ve kaçınmasına neden olur. Bu durum kişinin sosyal hayatını, arkadaşlık ilişkilerini, günlük rutinini, işini, kişilerarası ilişkilerini veya aktivitelerini etkiler. Sosyal anksiyete bozukluğu çoğunlukla ergenlik döneminde ortaya çıksa da, çocukluk döneminde de başlayabilir.
İçindekiler
Sosyal Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
- Sosyal ortamlarda ortaya çıkan korkunun ya da kaygının süreklilik göstermesi.
- Olumsuz değerlendirilmeye neden olabilecek şekilde davranmaktan korkmak.
- Kaygı duyduğuna ilişkin fiziksel belirtiler gösterip diğer insanların fark edeceğinden korkmak.
- Sosyal ortamlardan kaçınmak ya da sosyal ortamlara zor dayanmak.
- Günlük rutin, iş, kişilerarası ilişkiler gibi hayatın önemli alanlarında yaşanan bozulmalar.
Sosyal Anksiyete Bozukluğunda Kaygı Yaratan Sosyal Durumlar
Sosyal anksiyete bozukluğunda kaygı yaratan durumlardan birisi performans kaygısı yaşayabileceğimiz durumlardır. Performans kaygısı yaşayabileceğimiz durumlara örnek olarak topluluk içerisinde konuşmak verilebilir. Öğrencilerin okulda sunum yapması, şiir okuması, şarkı söylemesi kaygı yaratan durumlardandır. Çalışanların iş arkadaşlarına sunum yapması, performans sergileyeceği bir toplantıya katılması gibi olaylar kaygı yaratan durumlar olabilir.
Bir başka kaygı yaratan durumsa sosyal etkileşim gerektiren ortamlara dâhil olmaktır. Kişinin; tanımadığı insanlarla ilk kez tanışması, telefonda konuşmak, flört etmesi, karşılıklı sohbet etmesi, sosyal buluşmalara dâhil olması, yeni bir aktivite grubuna dâhil olması gibi olaylar kaygı yaratan durumlar olabilir.
Sosyal anksiyete bozukluğunda kaygı yaratan durumlardan biri de kişinin davranışının gözlemlenebileceği durumlardır. Kişinin; topluluk içinde yemek yerken, toplu taşıma araçlarını kullanırken, mağazada ya da markette gezerken, kalabalıkta yürüyüş yaparken, çalışırken, yazarken gözlemlenebileceği şekilde olması kaygı yaratan durumlar olabilir.
Sosyal anksiyetesi olan kişiler, sosyal anksiyeteye bağlı kızarmak, terlemek, titremek, ses titremesi gibi fizyolojik tepkilerinin topluluk önünde ortaya çıkmasından kaygı duyarlar. Diğer insanların sosyal anksiyeteye bağlı fizyolojik tepkileri fark etmesinden korku duyarlar.
Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği’nde belirlenen kaygı yaratan sosyal durumlar;
- Toplum içinde telefonla görüşme,
- Küçük bir grup etkinliğinde yer alma,
- Toplum içinde yemek yeme,
- Toplum içinde bir şeyler içme,
- Yetkili biri ile konuşma,
- Dinleyiciler önünde konuşma,
- Rol yapma,
- Partiye/eğlenceye gitme,
- Başkaları tarafından izlenirken çalışma/yazma,
- Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme/yüz yüze konuşma,
- Yabancılarla karşılaşma,
- Genel tuvaletleri kullanma,
- Birilerinin oturduğu odaya girme,
- İlgi odağı olma,
- Bir toplantıda hazır olmadan konuşma yapma,
- Yetenek-yeti veya bilgi testine tabi tutulma,
- İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme,
- Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma,
- Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma,
- Romantik veya cinsel ilişki amacıyla biri ile iletişime geçme,
- Alınan bir malı parasını geri almak üzere iade etme,
- Parti/davet verme,
- Israrlı bir satıcıya karşı koyma şeklindedir.
Sosyal anksiyete tanısı olan kişi kaygılı düşünceleri “izleniyorum, yargılanıyorum, olumsuz değerlendiriliyorum, yanlış mı yapacağım” şeklindedir. Ek olarak, hem fizyolojik belirtilerinin anlaşılmaması hem de eleştirilmekten korktuğundan göz temasından kaçınma da gözlemlenir. Sosyal anksiyete bozukluğunda kişi kaygı yaratan durumlardan aşırı derecede rahatsız olmaktadır. Bundan dolayı değerlendirilebileceği durumlardan kaçınır veya kaçınamadığı durumlarda da utangaç ve çekingen tutumlar sergileyebilir.
Kişi sosyal ortama girmeden önce veya girdikten sonra geçmiş ortamlardaki başarısızlıklarını, o ortamda kendileriyle ilgili olumsuz durumları, düşük performans ve dışlanma senaryolarını düşünür. Bu detaylı ve sürekli düşünceler de kaygıyı arttırır. Sosyal anksiyete bozukluğu tanısı almış kişi gerekli psikolojik desteği almazsa bu durum sosyal yalnızlığa yol açabilir. Bu durum da beraberinde başka psikolojik bozuklukları da getirebilir.
Sosyal Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi
Sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi veya hem psikoterapi hem de ilaç tedavisi kullanılır. Kişinin durumuna göre bir tedavi yolu kullanılabileceği gibi, birden fazla tedavi yolu da birlikte kullanılabilir.
Sosyal anksiyete bozukluğunda kullanılan terapiler arasında en etkili ve kanıtlanmış tedavilerden birisi bilişsel davranışçı terapidir. Bilişsel davranışçı terapide; kaygıyı ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme, kaygının üstüne gitme, bilişsel yeniden yapılandırma gibi aşamalar vardır. Bilişsel davranışçı terapi ile birlikte kaygı yönetimi teknikleri ve sosyal beceri eğitimi de kişiye kazandırılır. Sosyal anksiyete bozukluğunda bilişsel davranışçı terapi protokollerinin etkili olduğuna dair çok sayıda klinik araştırma vardır. Bu araştırmalar güçlü bilimsel bulgular ortaya koyduğu için bilişsel davranışçı terapi önerilmektedir.
Bu Konuda Biz Neler Yapıyoruz
Sosyal anksiyete bozukluğunda uygulanan psikolojik tedaviler, merkezimizde alanında eğitimli ve deneyimli olan psikologlarımız tarafından uygulanır. Melius Psikoloji Merkezine sosyal anksiyete bozukluğu belirtileri ile başvuran danışanlara, uzmanlarımız kişiye özel ayrıntılı değerlendirmelerini yaptıktan sonra yine kişiye özel bilimsel kanıt temelli yaklaşımlarla ruh sağlığı hizmeti sunar. Sosyal anksiyete bozukluğu belirtileri gösteren kişilere etkili bir biçimde yardımcı olabilmek için sizleri Melius Psikoloji Merkezine bekliyoruz.
Psikolog ve Aile Danışmanı
Sosyal Medya Hesaplarımız
.
